Çocukluktan erişkinliğe geçiş dönemi olarak bilinen adölesan çağı (ergenlik dönemi) gençlerde ruhsal ve fiziksel değişimlerin yaşandığı önemli bir süreçtir. Bu dönem 12 ila 18 yaş arasını kapsar. Başlangıç zamanı kızlarda ortalama 12, erkeklerde ise 11’dir. Toplumda kızlar erken olgunlaşır sözünün tıbbi açıklaması budur. Adölesan çağı gençlerinin vücudunda hızlı kilo artışı gözlemlenebilir.
Bu dönemdeki çocukların dengeli ve yeterli beslenmeleri son derece önemlidir. Bazal metabolizma hızı arttığı için enerji gereksinimi de artar. (Bazal metabolizma hızı vücudun hareket dışında, kendi sistemlerinin çalışmasını sağlayan enerjidir.) Kızlarda hem yağ hem de kas dokusu gelişirken, erkeklerde ağırlıklı olarak kas dokusu gelişmektedir.
• Karbonhidratlar - Adölesan döneminde günlük enerjinin %55’i karbonhidratlardan alınmalıdır. Bu yüzden karbonhidrat seçimi doğru yapılmalıdır. Pasta, börek, şekerli besinler ve şekerler gibi basit karbonhidratların tüketimi sınırlanabileceği ölçüde azaltılmalıdır. Daha çok kepekli makarna, meyve ve sebzelere ağırlık verilmelidir.
• Yağlar - Günlük alınan yağ miktarının %30 oranında olması gerekmektedir. Margarin, iç yağ ve tereyağı gibi doymuş yağların tüketimi %10’u geçmemelidir. Bu dönemde kişi kendini yağ açısından kısıtlamamalıdır. Yağ kısıtlaması büyüme ve gelişim bozukluklarına yol açacaktır.
• Mineraller ve vitaminler - Bu bileşiklerin kullanımı adölesan döneminde artmaktadır. Vitaminler ve mineraller bilindiği gibi vücudun yapı taşlarındandır. Söz konusu dönem ise çocukların hızla büyüdüğü dönemdir. Kas hacminin gelişmesiyle beraber demir ihtiyacında da artış yaşanır. Özellikle bu durum erkeklerde daha fazladır. Bu dönemde yapılan bilinçsiz diyetler kas kaybına ve demir eksikliğine sebep olabilir. Kızların bu dönemde çevrenin etkisiyle kapılabilecekleri zayıf olma saplantısı ciddi sonuçlara yol açabilir.
Adölesan döneminde alınacak besinler çinkoyu da kapsamalıdır. Çinko çocukların cinsel yöndeki gelişimlerini tamamlar. En iyi çinko kaynakları süt, peynir, yumurta, pekmez ve kırmızı ettir.
Yeterli beslenmenin dışında fiziksel aktivite de çok önemlidir. Bu dönemde yapılan fiziksel aktiviteler şişmanlık, kemik erimesi, bel fıtığı ve kalp rahatsızları gibi ileride görülebilecek ciddi hastalıkların önüne geçecektir. Ergenlik döneminde çocuklarınızı fast food türü beslenmeden, hazır gıdalardan kesinlikle uzak tutun. Konuya bilgisayar başında hareketsiz kalmayı da ekleyelim. Bunun yerine ebeveynler olarak onları spora yöneltin.
Yüzme ve tenis gibi kişisel sporlar, basketbol ve voleybol gibi takım sporları hem fiziksel hem ruhsal gelişim açısından son derece faydalıdır. Zaten ergenlik dönemindeki çocuklar için fiziksel görünüm çok önemlidir. Daha fazla kaslı olmak ya da daha zayıf olmak isteyebilirler. Çocuklarınızın bu konudaki isteklerini ciddiye alın, bir beslenme uzmanının yardımı olabilir. Kızlar arasında gideren çoğalan yememe saplantısının yani manken hastalığı olarak da bilinen anoreksiya nevrozanın başlaması bu yaşlardadır.
Adölesan çağındaki çocukların tüketmemesi gereken yiyecekler sıralamasında ilk sırayı kızartmalar alıyor. Bunun sebebi, besinlerin kızartıldığında, yüzde 50 daha fazla yağı içerisine çekmesidir. Cildi yağını veren sebum enziminin üretimi bu dönmede artar. Ektra yağ alımı çok çeşitli cilt sorunlarına yol açacaktır. Sivilce ve akne konusu bu nedenle ergenliğin değişmeyen problemleri içindedir.
Gençlerin kızartmalar dışında hazır gıdalardan, pasta, kek, börek ve poğaça gibi hamur işlerinden ve kolalı içeceklerden de uzak durmaları gerekiyor. Günümüzün fast food alışkanlıkları içinde bu konu anne babalar açısından gerçekten zorlayıcıdır fakat bir dengenin sağlanması sağlıklı nesillerin yetiştirilmesi açısından şarttır. Düzenli yemek saatleri koymak, ailenin bir araya geldiği sofralar kurmak ve bu sofralarda ev yemeklerinin olması zamanla gençler üzerinde son derece pozitif etkiler yaratır.
Meyve suyu yerine meyve tüketilmesi adölesan dönemindeki çocukların sağlığı açısından daha faydalıdır. Hazır cipsler, enerji içecekleri, gazlı içecekler, parmakların içinden çıkmadığı yağlı atıştırmalıklar kesinlikle zararlıdır. Bunun yerine çocuklarınız badem, ceviz, kabak çekirdeği, fındık gibi yağı fazla olmayan kuruyemişler yesin.
Adölesan çağı beslenmesi içinde anlatılanların yenmesi ve yenmemesi gereken besinler olması çok normaldir fakat bu dönemde çocukların kişiliklerinin geliştiğini de unutmayın.
Onları anlayış ve güven içinde büyütürseniz, onlara değer verdiğinizi hissettirirseniz çocuğunuz karşı gelmek istese bile zamanla dediğinizi yapar hale gelecektir. Aynı şey ders çalışma ısrarı için de geçerlidir. Ergenlik çağı eğitimi içinde öğretmenlerin rolü de çok büyüktür. Öğle aralarında hamburger yiyen bir öğretmen çocuklar için hiç uygun bir rol model olmayacaktır.
*Yorumlara cevap verebilmek için hesabınızın olması gerekmektedir. Buraya tıklayarak hesap oluşturabilirsiniz.