Gluten Nedir? Glutensiz Beslenme Diyeti Nasıl Yapılır?

Protein glutenini dışarıda bırakan beslenme türüne glutensiz beslenme denir. Gluten nelerde bulunur sorusunun cevabı: Gluten arpa, buğday, çavdar ve tritikale yani çavdar ve buğday arası bir çeşit kros gibi tahılların içinde bulunmaktadır. Glutensiz beslenme çoğunlukla çölyak hastalığını tedavi etmek amacıyla kullanılmaktadır. Bununla birlikte çölyak hastalığı olan kişilerin belirtilerini kontrol etmesinde ve komplikasyonların önlenmesinde yardımcıdır. Gluten, bu hastalığını taşıyan kişilerin ince bağırsaklarında iltihaba neden olmaktadır.

Glutensiz beslenme başlangıçta biraz moral bozucu olabilir ancak bir müddet sonra sabır ve yaratıcılığınızla glutenli yiyeceklerin de alternatiflerini buluyor olacaksınız.

Glutensiz Beslenme Nasıl Yapılır?

Glutensiz beslenmeye geçiş aşamasının biraz sıkıntılı olduğundan bahsetmiştik. Sıkıntıları hem alıştığınız lezzetlerden uzak kalmak hem de damak zevkinize uygun yiyecek bulamayacağınızı düşünmekten kaynaklanıyor. Ancak glutensiz beslenmeye başladıktan sonra gluten içermeyen bir çok besin maddesi olduğunu görüyor olacaksınız. Mesela glutensiz makarna ya da ekmek gibi bir çok gıda olduğunu gördüğünüzde şaşırabilirsiniz.

Glutensiz beslenmayi tercih ettiyseniz ya da glutensiz beslenmeye geçiş yapacaksanız bu sizi endişelendirmesin. Çünkü yakınınızdaki marketlerde glutensiz besin maddeleri satın alabilirsiniz. Ayrıca internetten satışı yapılan gluten içermeyen besinlerde de daha geniş bir ürün yelpazesi sunuyor size. Bununla birlikte biz size yazımızda glutensiz beslenenler için uzak durulması gereken besinler ve izin verilen besinler hakkında bilgiler vereceğiz ancak daha kontrollü bir beslenme için beslenme uzmanından yardım alabilirsiniz.

Glutensiz Beslenmede İzin Verilen Gıdalar

İçeriğinde gluten bulunmayan besinler izin verilenler arasında yer alıyor. Bu besinlerde lezzetli ve sağlıklı doğal besinlerde yar alıyor.

  • Taze yumurta
  • Sebze ve meyveler
  • Bir çok süt ürünü
  • Taze et, balık ve kümes hayvanları (marine edilmememiş, una ve pane harcına bulanmamış olmalıdır)
  • Doğal işlenmemiş hali ile fasulye ve bezelye çeşitleri
  • Fındık ve fıstık çeşitleri
  • Hindistan cevizi yağı
  • Saf zeytinyağı
  • Susam yağı
  • Avokado yağı
  • Badem Yağı
  • Ceviz yağı
  • Otlarla beslenen hayvanların iç yağı
  • Ghee (hayvansal hint yağı)

Bu bahsettiğimiz besin maddelerinin içeriğinde gluten içeren tahıllar, katkı maddeleri ya da koruyucu maddelerle işlenmemiş veya karıştırılmamış olduğunu bilmeniz oldukça önemlidir. Birçok nişasta ve tahıl glutensiz beslenmenin bir parçası olabilir.

5550 Gluten Nedir? Glutensiz Beslenme Diyeti

  • Amarant
  • Ararot
  • Karabuğday
  • Mısır ve iri taneli mısır unu
  • Keten
  • Glutensiz unlardan pirinç unu, soya unu, mısır unu, patates, fasulye
  • Kaba mısır unu
  • Akdarı
  • Kinoa
  • Pirinç
  • Sorgum
  • Soya

 

  • Tapyoka
  • Tef
  • Patates
  • Fasulye
  • Nohut
  • Bezelye
  • Limon ve misket limon
  • Avokado
  • Kayısı
  • Üzüm
  • Mango
  • Papaya
  • Ananas
  • Kavun
  • Kuru erik

Uyarı: Glutensiz beslenmeden gluten içermeyen besinlerin tüketimine izin verilmektedir. Ancak çölyak hastalığı dışında herhangi bir rahatsızlık söz konusu ise doktorun bilgisi dışında herhangi bir besin tüketilmemesi gerekmektedir. Özellikle pirinç, şeker içeren bazı meyveler ve yağ çeşitlerinin kullanımı vücudunuz için sakıncalı olabilir. Bu nedenle tüketiliyor olsa bile mutlaka ölçülü seviyede tüketmenizi tavsiye etmekteyiz.

Öneri: Glutensiz beslenmede izin verilen karabuğday ile ilgili merak ettikleriniz için “Karabuğday Diyeti” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz. Yine karabuğday gibi glutensiz beslenmenin baş tacı olarak nitelendirebileceğimiz kinoa ise ülkemizde yeni yeni popülerlik kazanmakla birlikte oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır.

Kinoa ile ilgili geniş bilgiler için “Kinoa Nedir ve Faydaları Nelerdir?” başlığını tıklamanız yeterlidir. Makalenin içeriğinde kinoanın besin değerleri kısmını titizlikle okumanızı tavsiye ediyoruz. Zira okuduğunuzda glutensiz beslenmenin sonucu olarak gösterilen vitamin ve mineral eksikliğini daha az seviyede yaşıyor olacaksınız. Bunun nedeni ise kinoanın içeriğinde bir çok vitamini ve minerali barındırıyor olmasıdır. Kinoayı nasıl kullanabilirim sorunuzun cevabı ise “Diyet Yemek Tarifleri Yazı Dizisi: Kinoa İle Lezzetli Tarifler” başlığında sizi bekliyor olacak. Paylaştığımız bu tarifler ile hem sofralarınızı zenginleştirecek hem de glutensiz beslenmenin en güvenli yanını keşfedeceksiniz. 

Glutensiz Yaşam için Uzak Durulması Gereken Gıdalar

İçeriğinde aşağıdaki besin maddeleri bulunan gıda ürünlerinden uzak durmalısınız:

  • Arpa (malt, malt sirkesi ve malt tatlandırıcısı genelde arpadan yapılmaktadır)
  • Çavdar
  • Tiritikal (çavdar ve buğday arasında bir kros)
  • Buğday

Buğdayı tüketmekten kaçınmak zordur. Bunun nedeni ise buğday ürünlerinin birçok farklı isim altında satılabiliyor olmasıdır. Süpermarket raflarındaki buğday unu çeşitleri olarak zenginleştirilmiş, fosfotlandırılmış, sade, bromatlaştırılmış ve kendiliğinden kabaran olarak gösterilebilir. Uzak durulması gereken diğer buğday ürünleri ise;

  • Bulgur
  • Durum unu
  • İrmik
  • Mısır unu
  • Kamut
  • Kavuzlu buğday

page_tahilsiz-diyet-ne-kadar-saglikli_368249899 Gluten Nedir? Glutensiz Beslenme Diyeti

Gluten İçeren Gıdalar Nelerdir?

Glutenin vücutta oluşturduğu olumsuz reaksiyonlardan bahsettik. Peki gluten içeren gıdalar nelerdir? başlığımızda bu soruya cevap arıyor olacağız. Gluten içeren besinlerin başında tahıl ürünleri gelmektedir. Tahıl ürünlerinin haricinde ise gluten içeren besinlerin ilk sıralarında yer alan diğer besinler ise ekmek, pastanede üretilmiş ürünler, kek, makarna, hazır çorbalar, dondurma çeşitleridir. Buğday ürünlerinin içeriğinde mevcut olan gluten özellikle en etkili olanıdır. Bu sebeple gluten alerjisi olan bireyler bu besinlerden kesinlikle uzak durmalıdır.

Ekmek

Gluten içeren ekmek denildiği anda ilk akla gelen beyaz ekmek olmaktadır. Ancak sanıldığının aksine ister çavdar ekmeği olsun, ister buğday ekmeği ya da beyaz undan üretilmiş ekmeklerin tümünde gluten bulunmaktadır. Ancak gluten, buğdayın yapısında yüksek miktarda bulunduğundan buğday ekmeğinin içerdiği gluten miktarı diğerlerinden oldukça fazladır.

gluten-diyeti 

Makarna

Glutenin tahıl ürünlerinde yüksek miktarda olduğundan bahsettik. Bilindiği üzere makarnaların da hammaddesi tahıllardan özellikle de buğdaydan oluşmaktadır. Gluten, tahıllarda özellikle de buğdayın yapısında yer alan bir protein çeşididir. Bu nedenle makarna çeşitleri de yüksek miktarda gluten içeren besinler arasında ilk sıralarda yer alan bir besin türüdür.

Poğaça, Kek ve Pasta

Un buğdaydan elde edilmekte ve bu nedenle hamur işleri de gluten içermektedir. Un ile üretilmekte olan poğaça, kek ve pasta çeşitleri de gluten içermektedir. Üstelik sadece buğday unu değil onun dışında arpa ve çavdar unları ile elde edilen hamur işleri de yine aynı şekilde içeriğinde gluten barındırmaktadır.

Hazır Çorbalar

Marketlerde hazır gıda şeklinde satılmakta olan tüm besin maddelerinde gluten dengeleyici faktör olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle hazır gıdalarda özellikle krema içermekte olan hazır çorba çeşitlerinde gluten yer almaktadır.

Bazı Dondurma Çeşitleri

Bir çok dondurma çeşidinde gluten yer almaktadır. Özellikle iki kek ya da iki bisküvi arasında bulunan dondurmaların yapısında bulunan gluten hazır dondurmaların yapısında da dengeleyici ajan olarak bulunmaktadır.

Soya Sosu

Soya sosu, sodyum içeriği oldukça yüksek olan bir besin maddesidir. Üstelik Çin Mutfağı’nın vazgeçilmez bir sos türüdür. Ayrıca vegan beslenmeyi benimsemiş bireylerin de sıkça tükettikleri soya sosunun yapısında buğday yer almakta ve bu nedenle soya sosu da içeriğindeki buğday sebebiyle gluten içeren besinlerden kabul edilmektedir.

soya-sosunun-ozellikleri

Patates Cipsleri

Özellikle genç bireylerin yoğun tüketimine maruz kalan hazır gıda besinlerinden en sık tüketileni patates cipsidir. Yoğun çeşnili ve yoğun baharatlı patates cipslerinde ise buğday yer almaktadır. Bu nedenle patates cipsleri gluten içeriğinin yanı sıra yüksek miktarda sodyum içermektedir.

İşlenmiş Et Çeşitleri

Sucuk, salam, sosis veya pastırma olarak açılımını yapılmakta olan işlenmiş et ürünlerinin bazıları, buğday ile daha şişkin ve dolgun hale getirilmekte ve bu sebeple sodyum ile beraber gluten de içermektedir. Özellikle üretiminde kullanılan buğday sebebiyle yüksek miktarda gluten içeriği bulunmaktadır.

Şekerleme Ürünleri

Bir çok şekerleme ürününün paket içeriğinde gluten ibaresi bulunmuyor olsa da çoğu şekerleme türü gluten içermektedir. Tatlandırıcı kullanılarak üretimi sağlanan şekerleme çeşitleri, kullanılan tatlandırıcılar sebebiyle içeriğinde gluten barındırmaktadır.

Sos Çeşitleri

Çoğu sos çeşitleri yapısında buğday barındırmaktadır. Buğday ise diğer besinlerde de bahsettiğimiz gibi doğal gluten kaynağı olarak gösterilmektedir. Hazır çorbaların özellikle kremalı olanların gluten içeriği olduğunu belirtmiştik. Bunun gibi diğer krema sosları da gluten içermektedir. Yine hazır soslardan salata sosları da üretimi esnasında gluten kullanılarak elde edilmektedir. Bu nedenle salata soslarının da içeriğinde gluten bulunmaktadır.

Bazı Vitamin Çeşitleri

Tüm vitamin çeşitlerinin gluten içerdiğinden elbette bahsedilemez. Ancak bazı vitamin çeşitlerinin yapısında gluten bulunabilmektedir. Bu sebeple gluten alerjisi var olan bireyler vitamin takviyesi satın almadan önce mutlaka alacakları vitaminin içeriğinde gluten bulunmakta mıdır kesinlikle araştırılması gerekmektedir. Aksi taktirde ciddi sağlık sorunları ile karşılaşılması olası bir ihtimaldir.

Ketçap

Ketçaplarda domates ile beraber şeker, sirke ve bazı baharat çeşitleri yer almaktadır. Üretim sürecinde ise ketçaba gluten ilave edilmektedir. Üretim sürecinde ilave edilmesi sebebiyle etiketinde gluten içerdiği belirtilmemektedir. Ancak ketçap çeşitlerinin gluten içerdiği bilinmesi gerekmektedir. 

ketcap-ve-mayonezle-yiyebileceginiz-10-yemek_780x327

Çölyak (Gluten Alerjisi) Nedir ve Çölyak Hastası Nasıl Beslenmelidir?

Çölyak hastalığı, gluten enteropatisi olarak da adlandırılmaktadır. Gluten, bağırsaklarda oluşan sindirim işlemini sağlamakta olan villus yapılarının bozulmasını ve bununla birlikte yiyeceklerde ki besin değerlerinin emilmesini engellemektedir. Ayrıca bu durum bağışıklık sistemini de olumsuz etkileyebilmektedir.

Çölyak hastalığı, gluten içermekte olan gıdaların tüketilmesi ile belirtilerini gün yüzüne çıkarmakta ve ömür boyu sürebilecek bir alerjik hastalığı olmaktadır. Gluten diyeti ile glutensiz beslenme ve gluten içermeyen besinler ilk başta çölyak hastaları için ortaya çıkmış olsa da son dönemlerde bir çok kişi tarafından tercih edilmektedir.

Çölyak hastalarında gluten içeren tüm besinlere karşı alerjik reaksiyon söz konusu olurken bazı kişilerde ise sadece buğdaya karşı bir alerji durumu olabilmektedir. Bu durum alerji sonucunda ortaya çıkan semptomların benzerlik göstermesi sebebiyle çoğu kez karıştırılabilmektedir.  Çölyak hastalığının teşhis edilebilmesi yani vücudun glutene karşı direnç gösterip göstermediğinin tespiti için kan testi yapılması gerekmektedir.

Çölyak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

 Çölyak hastalığı farklı yaş aralıklarında kendini gösterebilmektedir. Çocuk yaşlarda ortaya çıkan çölyak hastalığının teşhis edilmesi daha kolay olabilmektedir. Ancak ilerleyen yaşlarda belirtiler daha farklı rahatsızlıklarla karıştırılabilmektedir. Ayrıca hastalık çok hafif ilerlediğinden çölyak hastalığının teşhis edilmesi ileri yaşlarda gerçekleşmesine neden olabilmektedir. Doğru teşhisin konulabilmesi en doğru yöntemlerden biri özel kan testleridir. Ayrıca endoskopi ve alınan doku örneklerinin patoloji dalı tarafından incelenmesi ile çölyak hastalığının doğru teşhisi konulabilmektedir.
 
Çölyak hastalığının çocukluk yaşlarda en bilinen belirtisi büyüme geriliği olarak kendini göstermektedir. Diğer belirtiler ise;
 
  • Kas zayıflığı
  • Kansızlık
  • Yaşa oranla kilonun az olması
  • Karın bölgesinde öne doğru oluşan şişkinlik
  • Dışkıda anormallik
  • Gaz sıkıntıları
  • Halsizlik, iştahsızlık ve kusma şikayetleri
  • Ağız içinde aft oluşması
  • Kemik ve eklem ağrıları
  • Sinirlilik hali
  • Ciltte kaşıntı ve döküntü
 gluten_free_flour_sm

Gluten İntoleransı Nedir?

Çölyak hastalarının gluten içeren besinler tüketmekten kaçınmaları gerektiğinden bahsetmiştik. Bunun nedeni ise çölyak hastalarının en ufak bir porsiyonda dahi vücutlarında oluşan olumsuz reaksiyon sonucunda bazı komplikasyonlar gelişebilmektedir. Bu komplikasyonlar kemik problemleri, başlıca damar rahatsızlıkları, ödem, ishal, kusma, deride oluşan alerjik reaksiyonlar ve kısırlık olarak kendini göstermektedir. Ancak gluten intoleransı olan kişiler küçük porsiyonlarla olsa dahi gluten tüketebilmektedir.

Çölyak hastalığı ile gluten intoleransını birbirinden ayıran önemli nokta ise budur. Tüketilen porsiyonlarda gluten içeren besinlerle glutensiz besinlerin aynı tabakta olması gluten intoleransı olanlarda sıkıntı yaratmazken çölyak hastalarında atakla sonuçlanabilmektedir.

Gluten intoleransı olan kişilerde de çölyak hastaları ile aynı belirtiler görülebilmektedir. Bu belirtiler:

  • Yorgunluk
  • İshal
  • Kabızlık
  • Kilo kaybı
  • Kilo alımı
  • Karın ağrıları
  • Mide krampları
  • Mide bulantısı

Gluten Diyeti Nedir ve Nasıl Yapılır?

Sizinle paylaştığımız bir çok diyet çeşidinde  amacımızın öncelikle sağlıklı bir bedene sahip olmak ve daha sonraki amacımızın kilo kaybı yaşamak olduğunu üzerinde durarak belirtmekteyiz. Diyetlerde bedenin sağlıklı olmasını sağlarken bazı diyetler ise hastalıkların tedavisi amaçlı tercih edilmektedir. Bu diyetlerden biri de Gluten Diyeti’dir. Gluten diyetinin birinci görevi yani ortaya çıkma sebebi çölyak hastalığının tedavisi amacıyla tercih edilmesidir. Ancak son dönemlerde kilo verme amaçlı da kullanılabiliyor olmasıdır.
 
Gluten diyeti bazı diyetisyenler tarafından gluten toleransı olsa da olmasa da vücutta bazı sağlık sorunları oluşturabileceği savunulmaktadır. Ancak çoğu diyetisyenler tarafından tavsiye edilmekte ve vücut için yararlı bulunduğu savunularak sağlık dünyasını ikiye bölen bir diyet olarak tartışmalara sebep olmaktadır.

Gluten Diyet Listesi Hangi Besinlerden Oluşmaktadır?

Gluten diyetinin birinci kuralı üç besini hayatımızdan çıkarmaktan ibarettir. Bu önemli üç besin ise; çavdar, buğday ve arpadır. Elbette bu üç besinle birlikte bu besinleri içeren tüm gıdaların hayatımızdan tamamen çıkması gerekiyor. Özetle ekmek çeşitleri, makarnalar, kurabiye, pasta, börek ve kek çeşitleri, irmikli mamüller, simit, pizza, pide gibi hamur işleri, nişasta içeren mamüller, tarhana gibi çorba çeşitleri ile bira ve malt içecekleri gibi içececkler gluten diyeti süresince uzak durulması gereken besinler dahilindedir.

Sizinle iki ayrı gluten diyeti paylaşıyor olacağız. Birinci Gluten diyet listesi beş öğünden oluşmaktadır. Üç ana öğün ve iki ara öğün şeklinde yazılmış olan diyet listesi makalemizin başında da belirttiğimiz gibi çölyak hastalarının tedavisi sürecinde uygulanabileceği gibi kilo vermek amaçlı da uygulanabilmektedir. Alternatif gluten diyeti ise dört günlük diyet programı ve üç öğünden oluşmaktadır. 

Gluten diyet listesinin bir günlük programını paylaşacağız sizinle. Doktorunuz aksi bir durum belirtmedi ise dilediğiniz süre bu diyet listesini uygulayabilirsiniz. Ancak her diyet programında olduğu gibi belirtmeden geçmek istemiyoruz. Diyet programını doktor önerisi yok ise eğer doktor kontrolünden geçmeden uygulamamanız gerekmektedir. Aksi halde farklı sağlık sorunları ile karşılaşmanız mümkün olabilir.

Bir Günlük Gluten Diyet Programı

Sabah Kahvaltısı

  • Bir porsiyon omlet ya da haşlanmış yumurta
  • Yağsız peynir
  • Salatalık
  • Kereviz ve yeşil biber
  • Ceviz, fındık ve badem

Ara Öğün

  • İki adet karabuğday krakeri
  • Humus ya da avokado
  • Közlenmiş patlıcan

Öğle Yemeği

  • Et ya da sebze ile dolma
  • Baklagil ve tahıl ile yapılmış yemek

Ara Öğün

  • Sebze yemeği ya da kraker
  • Ceviz

Akşam Yemeği

  • Et, balık ya da tavuk ile salata

Alternatif Gluten Diyeti

gluten-696x492

Birinci Gün

Sabah Kahvaltısı

  • Bir bardak yeşil çay
  • İki dilim glutensiz ekmek
  • Bir dilim peynir
  • İki adet kuru domates

Öğle Yemeği

  • Brokoli salatası
  • Yarım porsiyon süzme yoğurt
  • İki adet glutensiz bisküvi

Akşam Yemeği

  • Bir avuç badem
  • Bir adet közlenmiş patlıcan
  • Bir dilim glutensiz ekmek

İkinci Gün

Sabah Kahvaltısı

  • Bir bardak havuç suyu
  • İki adet keçi boynuzu
  • Bir adet armut
  • Üç adet glutensiz bisküvi

Öğle Yemeği

  • Glutensiz makarna
  • Yoğurt

Akşam Yemeği

  • Bir adet tavuk but (yaklaşık 150 gr.)

Üçüncü Gün

Sabah Kahvaltısı

  • Bir bardak taze sıkılmış portakal suyu
  • Bir avuç ceviz
  • İki dilim glutensiz ekmek

Öğle Yemeği

  • Yarım kase marul salatası
  • İki porsiyon sebze yemeği

Akşam Yemeği

  • Bir adet dana rosto
  • Yarım tabak mevsim salata
  • Yarım bardak ayran

Dördüncü Gün

Sabah Kahvaltısı

  • Bir bardak yaşil çay
  • Bir dilim glutensiz ekmek
  • İki adet zeytin
  • Peynir

Öğle Yemeği

  • Yarım tabak haşlanmış ıspanak
  • Yarım kaşık süzme yoğurt

Akşam Yemeği

  • Bir kase somonlu marul salatası
  • Yarım bardak taze sıkılmış portakal suyu

Glutensiz Diyetin Faydaları Nelerdir?

Gluten diyeti daha çok çölyak hastalarının uyguladığı bir diyet çeşididir. Çünkü çölyak hastaları istemeyerek de olsa bu diyeti tedavileri aşamasında uygulamak mecburiyetindir. Ancak diyetin uygulanması aşamasında beslenme alışkanlığının da düzenli olacağı için kilo verimi de söz konusu olacaktır. Gluten diyetinin en önemli artılarından biri un ve undan üretilmiş besinlerin hayatınızdan çıkarılması olacaktır. Aynı zamanda yasaklı olan besinlerden fast-food ve hazır gıdalardan da uzak durulması yine sağlık açısından faydalı bir sonuç olacaktır. 

glutensiz-diyet-listesi

Diyeti Aksatmanın Sonuçları Nelerdir?

Hangi diyeti uyguluyorsanız en dikkat edilmesi gereken noktalar diyetin aksatılmaması yönündedir.  Aksatılması halinde bazı sağlık sorunları ile karşılaşılabilinir. Gluten diyeti de kesinlikle aksatılmaması gereken bir diyet programıdır. Özellikle tedavi amaçlı uygulanmakta ise bu konuda daha dikkatli olunmalıdır.
 
Diyet programının aksatılması halinde en sık görülmekte olan sağlık sorunu bağırsaklardaki emilimle ilgili yaşanan problemlerdir. Kötü beslenme sonucunda emilim sorunları dışında kemik erimesi, halsizlik, kısırlık, osteoporoz, depresyon ve düşük gibi sorunları ortaya çıkarmaktadır. Tedavi edilmeyen çölyak hastalığı uzun döneme yayıldığında çok daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabiliyor.
İnce bağırsak kanseri ve lenfoma gibi rahatsızlıklar ortaya çıkabiliyor. Çocuklarda görülen çölyak hastalığının tedavi edilmemesi sonucunda ise bazı davranışsal problemler, gelişmenin geriliği ve sonuç olarak boy kısalığı gibi sorunlar da gün yüzüne çıkabilir. Gluten diyetini uygulayan kişiler diyet programını gerektiği gibi uyguladıklarında sağlık sorunları yerine daha sağlıklı bi hayat sürebilir. Ancak yine de belli aralıklarla sağlık kontrolünden geçilmesini tavsiye etmekteyiz. 
 

Gluten İçermiyor Olsa Bile Tüketilmemesi Gereken Gıdalar Nelerdir?

Mısır, soya, pirinç ya da diğer başka glutensiz tahıllarla üretilen ürünleri satın alırken ürünün etiketinde “gluten içermiyor” yazmadığı müddetçe aşağıda belirttiğimiz besin maddelerini tüketmekten kaçınmalısınız:
  • Bira
  • Ekmek çeşitleri, pideler ve lavaş çeşitleri
  • Pasta çeşitleri, kek çeşitleri ve turtalar
  • Şekerleme çeşitleri
  • Kahvaltılık gevrekler
  • Kurabiye çeşitleri ve krakerler
  • Krutonlar
  • Patates kızartmaları ve cips çeşitleri
  • Et suyu
  • Et taklidi ya da deniz ürünü
  • Matzo yani hamursuz ekmek
  • Makarna çeşitleri
  • İşlenmiş yemeklik etler
  • Salata sosları
  • Soya sosu dahil tüm soslar
  • Çeşnili baharat karışımları
  • Çeşnili abur cubur çeşitleri örneğin patates ve tortilla cipsi
  • Şişirilmiş tavuk ürünleri
  • Çorba çeşitleri ve çorba harçları
  • Sostaki sebze çeşitleri

Bazı tahıl çeşitleri, mesela yulaflar üretimin büyütme işleme aşamalarında buğdayla kirlenmiş olabiliyor. Bu sebeple diyet ve sağlıklı beslenme uzmanları ile birlikte doktorların da ürün etiketinde glutensiz yazmadığı sürece yulaflardan uzak durulmasını önermektedir. Ağzınızla temas edebilen başka ürünlere karşı da dikkatli olmalısınız. Bu ürünler ise:

  • Oyun hamuru
  • Gıda takviyeleri, örneğin başka şeylerle değiştirilen malt tatlandırıcısı ve yemek kolası
  • Birleştirici bir ajan olarak gluten kullanılan vitaminler ve ilaçlar

glutensiz-yasam Gluten Nedir? Glutensiz Beslenme Diyeti

Karşılıklı Kirlenme

Glutensiz besin maddelerinin gluten içeren besin maddeleri ile temas etmesi halinde karşılıklı kirlenme ortaya çıkmaktadır. Mesela aynı ekipman ile çeşitli üretimler yapılmaktayken karşılıklı kirlenme meydana gelmektedir. Bazı ürünlerdeki gıda etiketleri “içerebilir” ifadesini bulundurmaktadır ancak bu türdeki ifadenin istemli olduğuna dikkat etmelisiniz. Mutlaka gerçek bileşeni kontrol etmeniz gerekmektedir. Bir gıdanın gluten içerip içermediğinden emin değilseniz eğer içeriğindeki besinleri üretici ile doğruladıktan sonra satın almalısınız.

nocanvas_glutensiz-beslenme-iii-30-mart-2013-istanbul-o51uw Gluten Nedir? Glutensiz Beslenme DiyetiKarşılıklı kirlenme, yaygın yüzeylerde gluten içeren yiyecekler hazırlandıktan sonra iyice temizlenmemesi durumunda evde de meydana gelmektedir. Normal bir ekmek ile glutensiz ekmek ortak kullanılan bir tost makinesinde yapmak en büyük kirlenme kaynaklarından biri olarak belirtilmektedir.

Okulda, evde ya da işyerinizde karşılıklı kirlenmeyi önlemek için ne gibi önlemler alınması gerektiğini planlamalı ve normal besinlerle glutensiz besinlerin ortak kullanım alanlarında karşılıklı kirlenmeye yol açmaması için önlemler almalısınız.

Yiyeceklerinizi Ayırmalısınız!

 Çölyak hastalığının alternatifsiz tek tedavi yöntemi gluten diyetidir. Gluten içermeyen besinlerin tüketilmesi sonucunda sağlık sorunları ile karşılaşılmamaktadır. Ancak diyetin uygulanması aşamasında önemli olan glutenli ve glutensiz besinlerin doğru bir şekilde ayrıştırılmasıdır. Glutenin en çok yer aldığı besinlerin arpa, buğday gibi tahıllarda olduğuna makalemizin bir çok yerinde yer vermiştik. Ancak hazır gıda sektörünün oldukça yaygın olduğu günümüzde glutenle bir çok besinde karşılaşmaktayız. Bisküvi çeşitleri, köfteler, gluten içeren çikolata ve sakızlar özellikle çölyak hastaları için oldukça fazla tehlike arz etmektedir. 
 
Bununla beraber ağırlıklı olarak kadınların tercih ettiği bazı kozmetik ürünlerin de gluten içerdiği uzmanlar tarafından belirtilmektedir. Ayrıca krem ve şampuan gibi ürünlerin de gluten içermesi sebebiyle dikkatli tüketilmesi gerekmektedir. Ürün satın alırken etiketlerin dikkatli bir şekilde okunması önemlidir.
Özellikle gluten kirlenmesi yaşanmaması adına gluten içeren besinlerle gluten içermeyen besinlerin birbirinden ayrılması gerekmektedir. uzak yerlerde muhafaza edilmesi gereken glutenli ve glutensiz besinleri aynı bıçak, kesme tahtası, süzgeç, tabak, çatal ya da kaşık gibi eşyalarla kullanılmamasını önermekteyiz. Özellikle çölyak hastalarının tüketeceği besinlerle temas ettirilmemelidir. Bir ton besin maddesinde sadece iki kaşık gluten bile çölyak hastaları için oldukça fazla tehlike oluşturmaktadır. 
 
Natural-wood-cutting-board-Beech-wood-serving

Glutensiz Beslenmenin Zararları yada Riskleri

Yeterli Miktarda Vitamin Alamamak

Glutensiz beslenme, çölyak hastalığında tedavi amaçlı kullanıyor ancak bunun yanı sıra vücutta bazı vitamin, mineral ve besin seviyelerinin düşük olmasına neden olabiliyor. Glutensiz beslenmede tahıl grubunu tüketmekten uzak kalmak besin değeri açısından zengin bu ürünleri daha az tükettiği anlamına gelebiliyor. Doktor ya da diyet ve sağlıklı beslenme uzmanınıza başvurarak aşağıda belirttiğimiz temel besinlerini  yeterince alıp almadığınızı yapılacak bazı tetkikler ile kontrol etmesini ve gözetim altında tutulmasını isteyebilirsiniz.

  • Demir
  • Kalsiyum
  • Lif
  • Tiamin
  • Riboflavin
  • Folat

glutensiz-beslenme Gluten Nedir? Glutensiz Beslenme Diyeti

Glutensiz Beslenmeye Bağlı Kalmamak

Glutensiz beslenenler için eğer gluten içeren bir besin yanlışlıkla ya da bilmeden tüketildiyse bunun sonucu olarak ishal ve karın ağrısı şikayetleri oluşabilir ancak bazı kişilerde de hiç bir belirti göstermemektedir. Gluten içeren bir ürün tüketildiğinde karın ağrısı, ishal ya da farklı belirtiler göstermemiş olması ince bağırsakların zarar görmediği anlamına da gelmemektedir. Beslenme programınızda az miktarda bile gluten bulunması ya da tüketilmesi belirtiler olsa da olmasa da zarar verici sonuçlar doğurabilmektedir. 

Sonuçlar

Çölyak hastaları glutensiz beslendiğinde daha az belirti ve komplikasyon yaşamaktadır. Bu nedenle özellikle çölyak hastaları mutlaka glutensiz beslenmeli ve yaşamının geri kalan kısmında da aynı şekilde glutensiz beslenmeyi sürdürmelidir. Bazı şiddetli vakalarda ise glutensiz beslenme tek başına çölyak hastalığının komplikasyonlarını ve belirtilerini durduramaz. Bu tür vakalarda, doktorlar bağışıklık sistemini bastırmak için ilaçlar önerebilir ve tedavi süreci glutensiz beslenmenin yanı sıra ilaçla desteklenebilir.

Glutensiz Beslenmenin Yeni Yıldızı: Amarant Nedir ve Nasıl Tüketilir?

Tarihi Aztekler dönemine kadar uzanan ve faydaları saymakla bitmeyecek protein deposu bir bitkidir. Amarantın diğer adı horozibiğidir. Daha çok süs bitkisi olarak bilinmekte ve yaklaşık elliye yakın çeşidi bulunmaktadır. Son dönemlerde ismini yeniden duyurmuş olan Amarant‘ın yaprakları sebze gibi tüketilirken tohumları ise tahıl grubunda yer alıyor.

Faydaları saymakla bitmiyor ancak onu bu kadar ünlü yapan en önemli özelliği dediğimiz gibi protein deposu olmasıdır. Bu özelliği ile hayvansal protein tüketemeyenlerin vazgeçilmez bir besini kabul edilmektedir. Ancak amarantı  son dönemlerde ünlü yapan diğer bir özelliği ise gluten içermiyor olmasıdır. Glutensiz beslenmeyi tercih edenlerin de sofralarında pilav ya da salata çeşidi olarak yer alan amarantın unu da mevcuttur. Bu şekilde yine glutensiz beslenenler için kek, kurabiye ya da herhangi bir hamur işinde tüketilebilmesi mümkündür. Market raflarında ya da internet üzerinden satın alabileceğiniz amarant tahılı görüntü olarak da kinoayı andırmaktadır.

Gluten İçermeyen Özel Tarifler

Glutensiz Ekmek Tarifi

Glutensiz Ekmek İçin Malzemeler

  • Bir adet yumurta
  • Yarım su bardağı laktozsuz süt
  • Dört yemek kaşığı ile zeytinyağı
  • 1,5 su bardağı ile ılık su
  • Bir tatlı kaşığı ile kuru maya
  • Dört su bardağı ile glutensiz un
  • 1,5 tatlı kaşığı ile toz şeker
  • Yarım tatlı kaşığı ile tuz

Glutensiz Ekmek Hazırlanışı

Öncelikle hamurun hazırlanması ile tarife başlanır. Bunun için ılık su ve kuru maya karıştırılır ve mayanın aktif hale gelebilmesi için bir süre oda sıcaklığında bekletilir. Oda sıcaklığında bekletilmiş olan yumurta, tuz, laktozsuz süt ve toz şeker derin bir karıştırma kabına alınır. Son olarak zeytinyağı da ilave edilir ve bir çırpıcı yardımıyla iyice karıştırılılır. Daha sonra elenmiş olan glutensiz un ilave edilir ve oda sıcaklığında bekletilen ve köpürmeye başlayan maya karışımı da yoğurma kabına eklenerek elle ya da çırpıcı ile karıştırılmaya devam edilir. Mayanın aktif hale gelmesi için iyice hamurun yoğurulması gerekmektedir.

İyice yoğurulduktan sonra elde edilen hamur zeytinyağı ile yağlanır ve dikdörtgen şeklinde bir fırın kabına alınır. Bu şekilde üzeri hafif nemli bir bezle örtülerek yine oda sıcaklığında ya da güneş görebilen bir yerde yaklaşık 20 dakika kadar bekletilirken fırın 200 dereceye ayarlanarak bekleme süresi boyunca ısıtılır. Bekletilerek mayalanan ve kabarmış olan hamurun üzerine bir bıçakla çizikler atılır ve isteğe göre üzerine yağlı tohumlar serpiştirilerek tepsi fırına verilir. Ancak fırının içindeki nemin dengesinin sağlanması için ısıya dayanıklı bir kabın içerisine su doldurularak fırının taban kısmına yerleştirme unutulmamalıdır.  Fırına verilmiş olan mayalı glutensiz ekmek 200 derecelik fırında yaklaşık 45 dakika kadar pişirilir. Üzeri kızarmış ve kabuk bağlamış ekmek fırından alınır ve hafif terleyebilmesi için üzerine pamuklu bir bez örtülür. Soğuduktan sonra kalıbından çıkarılan glutensiz ekmek dilimlenir ve isteğe göre servis edilebilir. Poşetlerde buzdolabında muhafaza edilen ekmekler ısıtılarak dilim dilim tüketilebilir.

 

glutensiz-ekmek-tarifi

Glutensiz Yaban Mersinli Muffin Tarifi

Glutensiz Yaban Mersinli Muffin Tarifi İçin Malzemeler

  • Dört adet yumurta
  • Yarım su bardağı ile kurutulmuş yaban mersini

  • Bir su bardağı ile rendelenmiş hindistan cevizi
  • Yarım su bardağı ile esmer şeker

  • İki yemek kaşığı ile tereyağı

  • Bir paket vanilya

  • Yarım paket kabartma tozu

  • Yarım çay kaşığı ile tuz

Üzerinin kaplaması için

  • Yarım su bardağı ile toz badem

  • 1/4 su bardağı ile esmer şeker

  • Bir tatlı kaşığı tarçın

Muffin kalıplarının yağlanması için:

  • Bir tatlı kaşığı ile tereyağı ya da isteğe göre hindistan cevizi yağı

Glutensiz Yaban Mersinli Muffin Tarifinin Hazırlanması

 Esmer şeker ile yumurta genişçe bir karıştırma kabında bir mikser yardımı ile şekerler eriyene kadar çırpılır. Oda sıcaklığında bekletilmiş olan tereyağı kabın içerisine ilave edilerek karıştırma işlemine devam edilir. Rendelenmiş olan hindistan cevizi, kabartma tozu, vanilya ve tuz ayrı bir kabın içerisinde harmanlanarak sırpılmış olan sıvı ile bu karışım tahta bir spatula yardımı ile birbirine yedirilir.

Diğer yandan silikon muffin kalıpları tereyağı ya da hindistan cevizi yağı ile yağlanarak hazırlanmış olan karışım eşit olarak tüm kalıplara yarısına gelecek kadar paylaştırılır. Üzerlerine ise kurutulmuş yaban mersini serpiştirilir. Yaban mersinlerinin ara katta kalmasını ve muffinlerin üzerinin daha gevrek olabilmesi için esmer şeker, tarçın ve toz badem karıştırılır.Önceden 180 derecede  ısıtılmış olan fırına yerleştirilen muffinler yaklaşık 25 dakika kadar pişirilir. Piştikten sonra fırından alınan muffinler ılındıktan sonra kalıplardan çıkartılır ve isteğe göre servis edilir. 

yaban-mersinli-1

Kabaklı Mısır Unu Keki Tarifi

Kabaklı Mısır Unu Keki Tarifi İçin Malzemeler

Kabak sote için malzemeler:

  • Bir adet orta boy kabak

  • Bir  yemek kaşığı ile zeytinyağı

Keki için malzemeler

  • Dört  adet yumurta

  • 200 ml. maden suyu

  • Bir su bardağı ile yoğurt

  • 3/4 su bardağı yani bir su bardağından iki parmak eksik zeytinyağı

  • 100 gr. beyaz peynir

  • 500 gr. mısır unu

  • Bir paket kabartma tozu

  • Yarım adet taze sıkılmış limon suyu

  • 1/4 demet dereotu

Kalıbı yağlamak için malzemeler

  • Bir tatlı kaşığı ile tereyağı

Kabaklı Mısır Unu Keki Tarifinin Hazırlanışı

 Fırın 180 derecede ısıtılır. Yıkanmış olan kabağın sap kısmı ile baş kısmı bıçakla kesilir. İnce halkalar şeklinde doğranır. Yanmaz tavada bir yemek kaşığı zeytinyağı kızdırılır ve dilimlenmiş kabaklar tavaya alınarak arada karıştırılır ve yaklaşık üç dakika kadar sotelenir. Kabakların kahverengiye dönmemesine dikkat edilmelidir. Ocak kapatılır ve kabakların kenarda bekletilerek soğuması beklenir. Beyaz peynir çatalla ezilir. Dereotu çok ince bir şekilde doğranır. Derin bir karıştırma kabında önce yumurtalar kırılı ve çatal ya da el çırpıcısı ile çırpılır. Daha sonra üzerine zeytinyağı, yoğurt ve maden suyu ilave edilir ve karıştırılır.

Karışıma kabartma tozu ve mısır unu eklenir. Üzerine yarım limon sıkılır ve tekrar karıştırılmaya devam edilir. Fırın kabı yağlanır. Sotelenmiş olan kabakların yarısı hamurun içerisine ilave edilir ve karıştırılır. Elde edilen kek hamuru yağlanmış fırın kabına alınır ve spatula yardımı ile düzgünce yayılarak her tarafının eşit olması sağlanır. Yarısı hamura karıştırılan sotelenmiş kabakların kalanı kek hamurunun üzerine aralıklı olarak yerleştirilir. Önceden ısıtılmış fırında üzeri kızarana dek yaklaşık 35 ila 40 dakika kadar pişirilir. Pişmiş olan kabaklı ve mısır unlu kek fırından alınır ve oda ısısına gelene kadar beklenir ve dilimlenerek servis edilir. 

Kabaklı Mısır Unu Keki4

Şeftalili Rustik Pay Tarifi

Şeftalili Rustik Pay Tarifi İçin Malzemeler

Hamuru için malzemeler

  • 100 gr. kadar tam buğday unu

  • 130 gr. kadar karabuğday unu

  • 1/5 çay kaşığı ile tuz

  • 40 gr. kadar esmer şeker

  •  Bir tatlı kaşığı ile tarçın

  • 120 gr. soğuk tereyağı (5-10 dakika kadar buzdolabında bekletilmelidir)

  • Üç yemek kaşığı ile soğuk su

Şeftali dolgusu için malzemeler

  • Üç adet büyük boy şeftali

  • Üç tatlı kaşığı ile mısır nişastası

  • İki tatlı kaşığı ile bal

  • Bir tatlı kaşığı ile pekmez

  • Bir tatlı kaşığı ile tarçın

 

Şeftalili Rustik Pay Tarifinin Hazırlanışı

Şeftalili rustik pay için  öncelikle hamur hazırlanır. Bunun için un karışımı, tarçın ve tuz elekten geçirilir. Şeker ilave edilir ve mutfak robotu ile karıştırılır. Buzluktan çıkarılan tereyağı parçaları hamur karışımına eklenir. Tereyağı ve diğer malzemeler iyice karıştırıldıktan sonra mutfak robotu durdurulur ve bir spatula yardımı ile kabın kenar kısımlarında kalan unlar sıyırılır. Yavaşça ve azar azar soğuk su eklenir.İsteğe göre suyun içine buz atılabilir. Üç yemek kaşığı kadar su ilave edildikten sonra diri bir hamur elde edilmiş olmalıdır. Hamur streç filme sarılır ya da bir buzdolabı poşetine alınarak en az yarım saat kadar buzdolabında dinlendirilir.

Diğer yandan şeftali dolgusu hazırlanmalıdır. Kabukları ile birlikte dilimlenmiş olan şeftaliler bir kabın içerisinde tarçın, bal, nişasta ve pekmez ile karıştırılır ve bir kenarda bekletilir. Bal ve pekmez kullanıldığı için şeker kullanmaya gerek olmamaktadır. Bu arada fırın 175 derecede fanlı olarak ısıtılmaya başlanır. Tezgahın üzerine yağlı kağıt serilir ve dolaptan çıkarılmış olan hamur yağlı kağıdın üzerine yerleştirilir.

Merdane yardımı ile açılabilmesi için yaklaşık bir dakika kadar yumuşaması beklenir. Hamurun üzerine tam buğday unu serpiştirilir ve yaklaşık olarak 25 ila 30 cm çapında daire şeklinde bir hamur elde edilir. Hamurun açıldığı yağlı kağıt tepsiye alınır. Katlanacak kenar kısımları boş bırakılacak şekilde hamurun ortasına şeftaliler yerleştirilir. Hamur kenar kısımlarından şeftalilerin üzerine kapatılır. Bu aşamada hamurda çatlamalar olabilmektedir. Parmak yardımıyla bu çatlaklar düzeltilebilir. Şeftali karışımının dibinde kalan suyu hamurun üzerine gezdirilir ve önceden ısıtılmış fırına alınır. 175 derecede yaklaşık 25 dakika pişirilir ve ardından fırın 160 dereceye düşürülerek yaklaşık 15 dakika daha pişirilme süresine devam edilir. Fırından çıkarılan şeftalili rustik pay ılındıktan sonra servis edilebilir. 

DSC_0446

Amaranth Kısırı Tarifi

Amarant Kısırı İçin Malzemeler 

  • Yarım çay bardağı ile amarant
  • Bir adet domates
  • Bir küçük marul
  • Bir adet salatalık
  • Bir adet küçük kuru soğan
  • İki sap taze soğan
  • Yarım demet maydanoz
  • Bir çay kaşığı ile biber salçası
  • Bir tatlı kaşığı ile zeytinyağı
  • Yarım adet limon
  • İsteğe göre baharat çeşitleri
  • Tuz ve karabiber

Amarant Kısırının Hazırlanışı

Amarant kaynamış suyun içine ilave edilir ve beş dakika kadar kaynatılır ve altı kapatılarak haşlama suyunun içinde yaklaşık 15 dakika kadar bekletilir. Demlenen ve yumuşayan amarant süzülerek bir kabın içerisine alınır. Domates, salatalık, maydanoz, marul ve soğanlar doğranır. Amarantın içine öncelikle zeytinyağı ve salça ilave edilir. karıştırılarak iyice yedirilir. Daha sonra doğranmış malzemeler ve son olarak tuz ve baharat çeşitleri de eklenerek iyice karıştırılır ve servis edilir.

amarantlı-tarifler

Glutensiz Akdeniz Omleti

Glutensiz Akdeniz Omleti İçin Malzemeler (Altı Kişilik)

  • Altı adet yumurta
  • Altı adet siyah zeytin
  • Altı adet yeşil zeytin
  • İki adet orta boy domates
  • İki adet çarliston biber
  • 90 gr. yani altı ince dilim hellim peyniri
  • Çeyrek demet taze fesleğen
  • Çeyrek demet saplarından ayrılmış maydanoz
  • Yarım tatlı kaşığı tuz
  • İki yemek kaşığı zeytinyağı

Glutensiz Akdeniz Omletinin Hazırlanışı

Biber, domates ve hellim peynirleri küçük küçük küp şeklinde doğranır. Teflon bir tavada önce biberler zeytinyağında yumuşayana kadar biraz kavrulur. Domatesler ilave edilir ve yine yumuşayıncaya kadar pişirilme işlemi sürdürülür. Hellim peynirleri ilave edilir. Yumurtaların sarıları bütün kalacak şekilde domates ve peynirlerin arasına kırılır. Yeşil ve siyah zeytinler çekirdeklerinden ayrılır ve ikiye bölünerek omletin üzerine serpiştirilir. Daha sonra tavanın kapağı kapatılır ve yumurtalar istenilen kıvama gelene kadar pişirme işlemine devam edilir. Son olarak pişmiş yumurtaların üzerine ince ince doğranmış olan maydanoz ve fesleğenlerle birlikte tuz serpiştirilir ve ocaktan alınan omlet sıcak olarak servis edilir.

oaydin_0019

Soru - Cevap

Leave a Reply

*Yorumlara cevap verebilmek için hesabınızın olması gerekmektedir. Buraya tıklayarak hesap oluşturabilirsiniz.